"AA Türk Diline Katkı Sağlamaktadır"

27 Eylül 2007 17:20 tsi
(AA) Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü Hilmi Bengi, ''Güzel Türkçemizin doğru kullanılması için elimizden gelen çabayı gösteriyoruz.

İSTANBUL (A.A) - Anadolu Ajansı (AA) Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü Hilmi Bengi, ''Güzel Türkçemizin doğru kullanılması için elimizden gelen çabayı gösteriyoruz. Basın yayın alanının öncü kuruluşu olarak bunu bir görev sayıyoruz. Söz bayrağımız Türkçeyi sonsuza dek dalgalandıracağız'' dedi.
Bengi, 75. Dil Bayramı nedeniyle Türk Dil Kurumu (TDK) tarafından Dolmabahçe Sarayı Medhal Salon'da düzenlenen panelde ''Kitle İletişim Araçlarında Türkçe'' konulu oturumda konuştu.
TDK gibi Atatürk'ün kurduğu bir kurum adına burada bulunduğunu ifade eden Bengi, AA'nın 6 Nisan 1920'de kurulduğunu hatırlatarak, bu kuruma isim olarak Türk'ün öz yurdunun adının, özbeöz Türk ve Türkçe olan ''Anadolu''nun seçilmiş olmasının başlı başına anlamlı olduğunu vurguladı. Bengi, Anadolu Ajansının isim annesinin Halide Edip Adıvar olduğunu da anımsattı.
Hilmi Bengi, Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün yayımladığı genelgede öngördüğü ''Doğru haber'' temel ilkesi doğrultusunda yayın yapan Anadolu Ajansının, Atatürk'ün verdiği ''kamuoyunu aydınlatma'' görevini yerine getirme çabasında olduğunu vurgulayarak, ''Bu görevin ancak doğru ve güzel Türkçe'nin kullanılması ile yerine getirilebileceğinin de bilincindeyiz. Bu bilinç ajansımızda ilk günden beri vardır'' diye konuştu.
Yeni Türk harflerinin yerleşmesinde de AA'nın öncülük ettiğine dikkati çeken Bengi, AA Yönetim Kurulunun 17 Eylül 1928 yılında yaptığı toplantıda, Atatürk'ün Türkçenin daha iyi yazılmasını, okunmasını ve geniş kesimlerce öğrenilmesini sağlamak amacıyla öngördüğü Harf Devrimi'ne ilişkin hazırlıklara da katkıda bulunmak amacıyla bültenlerinin yeni Türk harfleriyle yayınlanmasının kararlaştırdığını anlattı.
Bengi, böylece AA'nın yeni harflerin kullanılmasının zorunlu kılındığı 1 Aralık 1928 yılından bir kaç ay önce yeni harflerin toplumda benimsenmesini sağlamaya dönük bir girişim başlattığını kaydetti.

-AA'NIN TÜRKÇE'YE KATKISI-
AA Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü Hilmi Bengi, ''Haberlerinde Türkçeyi doğru kullanmaya özen gösteren ve günde adeta birkaç cilt ansiklopediye sığacak yoğunlukta habere imza atan Anadolu Ajansı, bu özenli yaklaşımıyla bile Türk diline katkı sağlamaktadır'' dedi.
AA'nın, haberlerde sıkça kullanılan ve yanlışlar yapılabilen sözcüklerle, bazı cümlelerin yanlış doğru kullanımlarını gösteren kılavuzlar hazırlayarak kurum içinde bütün muhabirlerin kullanımına sunduğunu dile getiren Hilmi Bengi, bunların zamanla yenilenerek en son 2003'te yayımlanan ''Muhabirin El Kitabı''nda yerini aldığını söyledi.
Bengi, muhabirinden yayıncısına kadar kurum içi eğitimin desteklendiğini ifade ederek, AA'nın 2003 yılından bu yana da TDK'da bir temsilcisinin bulunduğunu, bu temsilcinin TDK'nın 2005 yılında yayımladığı ''Yazım Kılavuzu''nun hazırlayıcıları arasında yer aldığını belirtti.
Türkçenin kullanımı ile ilgili karşılaşılan sorunların Ajansın ''haber değerlendirme'' toplantılarında ele alındığını anlatan Bengi, bu toplantılardan çıkan görüş ve önerilerin TDK'ya iletildiğini ifade etti.

-GÜNCEL TÜRKÇE SÖZLÜK-
Hilmi Bengi, AA'nın, ''Güncel Türkçe Sözlük ve Yazım Kılavuzu Çalışma Grubu''nda yer alan temsilcisi aracılığıyla haberlerde kullanılan deneyimini TDK'daki çalışmalara aktardığını ifade ederek, aynı zamanda TDK'nın çalışmalarından da kurum içinde yararlanıldığını ve TDK'nın çalışmalarını da haberleriyle kamuoyuna duyurduğunu bildirdi.
TDK tarafından ''mortgage''e karşılık önerilen ''Tutsat-Tutulu Satış'' ile Avrupa para birimi için önerilen ''Avro'' kelimesinin yerleşmesinde Anadolu Ajansının da katkısı olduğuna işaret eden Bengi, şöyle konuştu:
''Bir internet sitesi 'faks Anadolu Ajansında belge geçer oldu' şeklinde eleştirilerde bulundu. Belge geçer kelimesini TDK önerdi, Anadolu Ajansı da kullanmaya başladı. Ancak bu kelimede iki 'ge' yan yana. Acaba belgeç dense daha mı iyi yerleşir diye düşünüyorum.
Tüm medyanın dili etkilediği düşünülürse, basın yayın kuruluşlarının hemen hemen tamamına haber sunan Anadolu Ajansının Türk dilinin doğru kullanılması konusundaki sorumluluk ve yükümlülüğünün ne denli önemli olduğunun bilincindeyiz.''
AA Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü Hilmi Bengi, Anadolu Ajansı olarak TDK'nın ''Yazım Kılavuzu'' ve ''Güncel Türkçe Sözlüğü''nün esas alındığını belirterek, kullanımına geçen yıl başlanılan yeni haber sisteminin yazılım aşamasında, TDK Yazım Kılavuzu'na ilişkin veri tabanından yararlanıldığını, bu sayede haberlerin yazım denetiminden geçirildikten sonra yayına verilir duruma geldiğini bildirdi.
Bengi, yayına verilen haberlerin de ayrıca değerlendirmeye tabi tutulduğunu anlatarak, Haber Değerlendirme Müdürlüğünün, ''yayınlanmış haberlerde doğru Türkçe kullanılıp kullanılmadığı, sözcüklerin cümle içinde yerli yerinde olup olmadığı, yüklendikleri anlam açısından sözcük seçiminin uygun olup olmadığı, sözcük ve takıların yazımının doğru olup olmadığını'' gözden geçirdiğini söyledi.

-EN ÇOK KARŞILAŞILAN YAZIM YANLIŞLIKLARI-
Hilmi Bengi, böylece bir öz denetimden geçildiğine dikkat çekerek, sözlerine şöyle devam etti:
''En çok karşılaştığımız yazım yanlışlıkları konusunda şunları söyleyebilirim. Ne yazık ki üzerinde çok titizlenilmesine karşı 'de' ve 'da' larla 'ki' lerin nerede bitişik, nerede ayrı yazılacağı konusundaki kafa karışıklığının bir türlü giderilemediğini gözlüyoruz. Bir de olumsuzluk veren 'ne..ne'li tümcelerin yükleminin olumlu biçimde kullanıldığına tanık oluyoruz.''
Bengi, bir başka yanlışlığın elektronik yazım denetiminin saptayamadığı yazım benzerliği olan tezkere/teskere, teamül/temayül, intiba/intibak, harfiyat/hafriyat gibi sözcüklerin yazılışında yaşandığını vurguladı.
Yabancı kökenli sözcüklerin Türkçe karşılıklarını kullanmanın en doğrusu olduğuna işaret eden Bengi, teamül yerine alışkanlık, temayül yerine eğilim, intiba yerine izlenim, intibak yerine uyum yazmak gerektiğini, ancak bazen bu sözcüklerin eski biçimleriyle yazılmak zorunda kalınabildiğini dile getirdi.
Hilmi Bengi, hizmet içi eğitimlerde bu tür yanlışlıkların yinelenmemesi için gerekli uyarılarda bulunulduğunu, dil uzmanlarının da yanlış kullanımlar konularındaki uyarılarının da ışık tuttuğunu dile getirdi.
Bengi, ''Güzel Türkçemizin doğru kullanılması için elimizden gelen çabayı gösteriyoruz. Basın yayın alanının öncü kuruluşu olarak bunu bir görev sayıyoruz. Söz bayrağımız Türkçe'yi sonsuza dek dalgalandıracağız'' diye konuştu.
Hilmi Bengi, ilk dil kurultayının gerçekleştirildiği bu salonda hitap edebilme onurunu yaşadığı için TDK Başkanı Prof. Dr. Haluk Şükrü Akalın'a da teşekkür etti.  

Bu haber 604 defa okundu.