Semiha Ayverdi

22 Mart 2008 12:27 tsi
Samiha Ayverdi,Türk kadın yazarıdır. Roman ve inceleme türünde verdiği eserleri ve öğrencileriyle günümüze iz bırakan Ayverdi 22 Mart 1993 tarihinde vefat etmiştir.

Semiha Ayverdi,25 Kasım 1905'te İstanbul'da doğdu. Piyade Kaymakamı (Yarbay) İsmail Hakkı Bey ile Fatma Meliha Hanım’ın kızıdır.

Mimar ve tarihçi yazar Ekrem Hakkı Ayverdi'nin kız kardeşidir.Semiha Ayverdi, çocukluğunu dönemin en renkli semtlerinden olan Şehzadebaşı'da geçirdi, resmi öğrenimini Süleymaniye Kız Numune Mektebi'nde yaptı (1921). Bu eğitimden sonra özel öğrenim gördü, kültürlü bir aile çevresinde,çok iyi derecede Fransız öğrenerek tarih, tasavvuf, felsefe alanlarında kendini yetiştirdi.

Baba evine dönemin okumuş yazmış insanlarının geldiğini belirten Ayverdi, "o devirlerde evlerine edebiyat sever kişilerin yanı sıra Ali Rıza Bey, Sami Bey, Reşid Bey gibi asker ressamların da geldiğini" yazmaktadır.

Ayverdi'nin ilk gençliği, "bu durmuş oturmuş, okumuş yazmış kimseler arasında geçen konuşmaları bütün ile takip edemiyordum" demesine rağmen, işte böyle bir çevre içinde geçmiş ve onu yazarlığını biçimlendirecek olan şu soruya bağlamıştır: "kaybolan veya kaybolmaya mahkum bulunan neydi?"
Ramazanoğulları"ndan olduğunu söyleyen, "bir ceddim yeniçeri, bir ceddim Macar ellerinde yatan Gül Baba" diyen Ayverdi, dindar bir çevre içinde yetişti, Osmanlı-İslam uygarlığına derinden bağlandı. Ayverdi'nin "silsilesi Cüneyd Bağdadi'ye varan Rıfaiyye tarikatine bağlı olduğu" belirtilmektedir.

Romanları yanısıra çeşitli inceleme eserleri de veren Samiha Ayverdi, dünya görüşü açısından milliyetçi- muhafazakar bir yazardı. "Tanzimat'ı, Hakanî ve zorlama bir inkılap" olarak niteledi, "Meşrutiyetin de memleket realitelerinin icbârı ile yapılmadığını" ve nihayet, "Cumhuriyetin, Türklüğü bütünüyle Greko-Latin" medeniyeti camiasına mal etmenin seferberliğini açtığını öne sürdü.

İstanbul Fetih Cemiyeti, İstanbul ve Yahya Kemal Enstitülerinde faal üyeliklerde bulundu, 1966'da Türk Ev Kadınları Derneği'nin kuruluşuna ön ayak oldu, 1970'de ağabeyi ile birlikte  Kubbealtı Cemiyeti'nı kurdu.Kubbealtı Vakfı’nın'da (1978) kurucu üyesidir.

22 Mart 1993 tarihinde vefat eden Samiha Ayverdi'nin mezarı, İstanbul Zeytinburnu'ndaki Merkez Efendi Camii'nin bahçesindedir..

Eserleri :

Roman:

Aşk Bu imiş, Batmayan Gün, Mabette Bir Gece, Ateş Ağacı, Yaşayan Ölü, İnsan ve Şeytan, Son Menzil, Yolcu Nereye Gidiyorsun, Mesihpaşa İmamı, İbrahim Efendi Konağı, Bir Dünyadan Bir Dünyaya

Diğer Eserler:

Yusufçuk,İstanbul Geceleri, Edebi ve Manevi Dünyası İçinde Fatih, Boğaziçi'ndeTarih, Misyonerlik Karşısında Türkiye, Türk Tarihinde Osmanlı Asırları, Türk-Rus Münasebetleri ve Muharebeleri, Kölelikten Efendiliğe, Abide Şahsiyetler, Hatıralarla Başbaşa

Samiha Ayverdi, 1938'de ilk romanı Aşk Budur'u yayınladı. 1946'dan itibaren daha çok fikir ve tarih eserlerine ağırlık verdi.

Yapıtlarında, tarihi yoğun biçimde kullanmıştır. İnceleme yazıları ve romanları İstanbul üzerinedir. Tasavvuf düşüncesi ve tarih özellikle romanlarında canlanmış, Kenan Rifai'yi eserleri yoluyla okuyuculara tanıtmaya çalışmıştır.

"Batmayan Gün" ve "İnsan ve Şeytan" adlı romanları geçmişi arayışının ürünleridir. Geçmişe duyduğu özlemi en iyi yansıtan romanı "İbrahim Efendi Konağı"'dır.

Kubbealtı Neşriyat tarafından Samiha Ayverdi Külliyatı adıyla çıkan kitapların sayısı 36 adettir.

Ödülleri :

Ayverdi, hizmetlerinden dolayı, 1978’de “Türkiye Millî Kültür Vakfı Armağanı” ile taltif edilmiş; 1984’te kendisine, Millî Kültür Vakfı Tarafından “Türk Millî Kültürüne Hizmet Şeref Armağanı” takdim edilmiş, 1985’de “Yeryüzünde Birkaç Adım” isimli eseri münasebetiyle Boğaziçi Yayınları tarafından “Boğaziçi Başarı Ödülü” verilmiş; 26 Nisan 1986’da, Türk Edebiyat Vakfı tarafından “Millî Sanata Hizmetlerinden ötürü” bir plaket sunulmuştur.

Bunların yanısıra, Türk Edebiyat Dergisinin 127inci sayısında (1984), Sâmiha Ayverdi için özel bir bölüm ayrılmıştır. Yazı hayatının 50inci yılı dolayısıyla, Aydınlar Ocağı Genel Merkezi’nde 5 Mart 1988 tarihinde kendisine plaket verilmiş, aynı münasebetle Kubbealtı Akademi Mecmuası Ekim 1988 Sayısını kendisine ayırmıştır. Türk Edebiyatı Dergisinin Ekim 1988 tarihli 180. sayısının bir bölümü de Sâmiha Ayverdi’nin 50. Sanat yılına ayrıldı.

1988 yılında yayınlanan “Hey Gidi Günler Hey” isimli eseri üzerine, Türkiye Yazarlar Birliğince kendisine “Yılın Dil Ödülü” verildi.

13 Mayıs 1990 tarihinde, Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu, bir şükran beratı ile teşekkürlerini bildirdi.

1992 yılında Türkiye İlim ve Edebiyat Eserleri Sahipleri Meslek Birliğince (İLESAM), kendisine “Üstün Hizmet Ödülü” verildi.

Ayverdi son olarak, kurucu üyeliğini yaptığı Türk Kadınları Kültür Derneği İstanbul Şubesi tarafından, 28 Şubat 1992 günü “Minnet ve Şükranlarının ifadesi olan” bir plaket sunuldu.

Ayrıca ,İstanbul Fatih'de Vatan Caddesi üzerinde bulunan Vatan Anadolu Lisesi'nin ismi, 2005 yılında değiştirilerek, Samiha Ayverdi Anadolu Lisesi yapılmıştır.

   

Bu haber 5,640 defa okundu.