TAŞA YAZILAN TARİH: İRAN'DA BİR MEZARTAŞI

28 Şubat 2019 00:35 tsi
TAŞA YAZILAN TARİH: İRAN'DA BİR MEZARTAŞI

İran’ın Batı Azerbaycan eyaleti Urmiye şehri dolaylarında fotoğraflanan Arap harfli fakat “Türkçe” olarak yazılmış bu mezartaşı bir Hristiyan’a ait olması bakımından ilginçtir.

Taşa Yazılan Tarih: İran’da Bir Mezartaşı

İran’ın Batı Azerbaycan eyaleti Urmiye şehri dolaylarında fotoğraflanan Arap harfli fakat “Türkçe” olarak yazılmış bu mezartaşı bir Hristiyan’a ait olması bakımından ilginçtir.

لتل جان ی غولد فادر
۴ ایل ۸ آی ۱۷ کون عمر ایلیوب
تشرین او�'لن آلتیسنده ۱۸۷۸ وفات ایلدی

عیسی منی سور

Latin Harfleri ile Okunuşu:

Little John [kız] Gold Father

4 il 8 ay 17 gün ‘ömr eyleyüb

Teşrîn-i evvel’in altısında 1878 vefât eyledi.

‘İsâ meni sevir

(Osmanlı Türkçesindeki "yıl" yerine (il), "ben" yerine (men) kelimelerinin yazılması ve “sağır kef” in kullanılmayışı dolayısıyla yazı, ses özellikleri bakımından Azerbaycan Türkçesine aittir.)

Urmiye Hristiyanları

1834’de bölgeye misyonerlik amacıyla gelmeye başlayan ve dönüşümlü olarak 1. Dünya savaşına kadar aktif faaliyet gösteren “Amerikan Presbiteryen” misyonerlerine göre, Urmiye dolaylarında yaşan Hristiyanlar Süryani (Nasturi - Asuri) mezhebine mensuptu.

Misyonerlerin tuttuğu notlarda yer alan “(Bölge Halkı ile) Türkçe öğrenmeden önce tercüman vasıtası ile anlaşıyordum” ifadelerine göre, aralarında faaliyet gösterdikleri bu guruplar Süryanice değil Türkçe Konuşulmaktaydılar.

Nitekim 9. Yüzyılda Urmiye şehrinde yaşayan Süryanilerin ayinlerinde Türkçe ilahiler okuduğu rivayet edilmektedir.

Ebu’l-Ferec’in Tarih-i Muhtasarüd düvel adlı kitabında kaydettiğine göre Hristiyanlığı kabul eden Türk ve Moğollar için hazırlanmış, Süryani alfabesi ile Türkçe olarak yazılmış bu Hristiyan ilahileri 1893’de Paul Bedjan tarafından Paris’te neşredilmiştir.

Bu bağlamda Urmiye şehrinde fotoğraflanan mezartaşının doğru Hristiyanlarının kullandığı Süryani veya Ermeni alfabesi ile değil de Arap harfleri ile yazılmış olması sık rastlanan bir durum olmayışı dolayısı ile ilginçtir.

Presbiteryen misyonerleri notlarında bölge halkının inançları hakkında da bilgi vermektedir. Nitekim bu inançlardan arasında; “istedikleri bir dilekleri olduğunda, kutsal saydıkları bir ağacın dallarına bir parça çaput bağlayarak dileklerinin gerçekleşmesini beklemeleri ve çaput bağlanan ağacın halk tarafında kutsal sayılması” veya ”çocuk sahibi olamayan çiftlerin Mar Abdişu Kilisesi’ne gelerek burada dua etmeleri ve ardından kilisenin yakınlarında bulunan delikli taştan geçmeye çalışmaları eğer delikten geçiş kolay gerçekleşirse duaların kabul olunduğuna hükmedilmesi ” gibi İslam öncesi Türk gelenekleriyle benzeşmesi bakımından dikkat çekici olanlar vardır.

Fakat bölgede yaşayan bu halkının Hristiyanlığı kabul etmiş Türkler mi yoksa “Türkçe’yi benimsemiş” başka bir Hristiyan topluluğu mu olduğu hakkında hüküm vermek için bugünkü bilgimiz henüz çok yetersizdir. İleride yapılacak çalışmaların, bu ihmal edilmiş konuya ışık tutacağı ve bilgilerimizi arttıracağı ise şüphesizdir.

Türkçe Hristiyan İlahisi:

Bugün âlem şerîf oldu

Rabimiz dünyaya geldi

Bâkire´den Oğlan doğdu

Helelûya, helelûya, helelûya

…

Betlahim´de Rab doğuldu

Gök kapıları açıldı

Yeri göğü nura boğdu

Helelûya, helelûya, helelûya

…

Subhânallah bu heybete

Helelûya bu hikmete

Kim geldi bu merhamete

Helelûya, helelûya, helelûya

…

İhyâ etdi ölüleri

Kurtardı günahtan bizleri

Kim doğdu Allah oğlu

Helelûya, helelûya, helelûya

…

Bugün doğruldu Kristus (Mesih)

Subhânallah Kuddus Kuddus

Baba, Oğul, Rûh el-Kuds

Helelûya, helelûya, helelûya

KAYNAK: http://tarihvemedeniyet.org/2013/02/tasa-yazilan-tarih-iranda-bir-mezartasi.html

Bu haber 681 defa okundu.

Yorumlar

+ Yorum Ekle

kapat

Değerli okuyucumuz,
Yazdığınız yorumlar editör denetiminden sonra onaylanır ve sitede yayınlanır.
Yorum yazarken aşağıda maddeler halinde belirtilmiş hususları okumuş, anlamış, kabul etmiş sayılırsınız.
· Türkiye Cumhuriyeti kanunlarında açıkça suç olarak belirtilmiş konular için suçu ya da suçluyu övücü ifadeler kullanılamayağını,
· Kişi ya da kurumlar için eleştiri sınırları ötesinde küçük düşürücü ifadeler kullanılamayacağını,
· Kişi ya da kurumlara karşı tehdit, saldırı ya da tahkir içerikli ifadeler kullanılamayacağını,
· Kişi veya kurumların telif haklarına konu olan fikir ve/veya sanat eserlerine ait hiçbir içerik yayınlanamayacağını,
· Kişi veya kurumların ticari sırlarının ifşaı edilemeyeceğini,
· Genel ahlaka aykırı söz, ifade ya da yakıştırmaların yapılamayacağını,
· Yasal bir takip durumda, yorum tarih ve saati ile yorumu yazdığım cihaza ait IP numarasının adli makamlara iletileceğini,
· Yorumumdan kaynaklanan her türlü hukuki sorumluluğun tarafıma ait olduğunu,
Bu formu gönderdiğimde kabul ediyorum.