OCAKBAŞI'NDA ''KONARGÖÇER TÜRK MÜZİĞİ KÜLTÜRÜ'' ÜZERİNE SOHBET EDİLDİ

3 Nisan 2011 17:11 tsi
Türk Ocakları Genel Merkezi’nde düzenlenen Ocakbaşı Sohbeti’nde bu hafta Kültür ve Turizm Bakanlığı Türk Dünyası Müziği Topluluğu Sanat Yönetmeni ‘İrfan GÜRDAL’, “Konargöçer Türk Müziği Kültürü” üzerine sohbet etti.

Ocakbaşı Sohbeti’nde bu hafta İrfan GÜRDAL “Konargöçer Türk Müziği Kültürü” üzerine sohbet etti

Türk Ocakları Genel Merkezi’nde düzenlenen Ocakbaşı Sohbeti’nde bu hafta Kültür ve Turizm Bakanlığı Türk Dünyası Müziği Topluluğu Sanat Yönetmeni ‘İrfan GÜRDAL’, “Konargöçer Türk Müziği Kültürü” üzerine sohbet etti.

Programın açılışını Türk Ocakları Genel Merkezi Genel Sekreter Yardımcısı Osman OKTAY yaptı.Açılış konuşmasından sonra Oktay sözü İrfan GÜRDAL’a bıraktı.

Gürdal konuşmasına şu sözlerle başladı:

“Türk müziğini sınıflandırmak oldukça zor bir iştir. Bugüne kadar Oğuz-Kıpçak Müziği, Türk Sanat Müziği-Türk Halk Müziği vb. birçok sınıflandırma yapılmıştır. Fakat bu sınıflandırmalardan en mantıklı olanı ‘Konar göçer ve Yerleşik kültür’ ayrımıdır. Bugün biz, Türklerdeki konargöçer müziği inceleyeceğiz.

Türkistan’daki konargöçer Türkler, müziği bir sanat gibi değerlendirmeyip tedavi, hayvan eğitimi vb. alanlarda işlevsel bir araç olarak kullandılar. Zaten birçok rivayet ve efsane de Türk çalgılarının ve Türk müziğinin araç olarak kullanıldığını gösterir.”

Gürdal, yerleşik kültüre geçildikten sonra hayvancılığın yerini tarımın aldığını, dolayısıyla bunun da müziğe yansıdığını dile getirdi. Müzik aletlerinin, hayvan kemiklerinin yerine ahşap ve metalden yapılmasının da bunun bir göstergesi olduğunu ifade ederek sözlerine şöyle devam etti:

“Konargöçerlerin çalgıları küçük, sağlam ve kolay taşınabilir türdendir. Bu çalgıların ses kaygısı yoktur. Üstelik ruh üzerindeki tesiri oldukça fazladır. Konargöçer müziğine baktığımızda da bu müziğin ritm ve makam kaygısından uzak ancak müthiş bir söyleyiş zenginliğine sahip olduğunu görürüz.”

Gürdal, konargöçer ozanların epik destanlar, yerleşik ozanların ise aşka dayalı destanlar anlattığını belirttikten sonra Kazaklardaki jıravlık geleneği ile ilgili şu sözleri dile getirdi:

“Jıravlar son derece saygın kişilerdi. Hanın baş danışmanıydılar ve hanı çeşitli konularda yönlendirirlerdi. Bunun yanında orduyu cesaretlendirmek ve halka töreyi öğretmek de jıravların göreviydi.”

Bu bilgilerden sonra Gürdal, bir Kazak çalgısı olan ‘kıl kobız’ı tanıtarak ‘Tolgav’ adlı eseri seslendirdi.

Eserin akabinde Gürdal:

“Bağlama ailesinin atalarından biri olan dombıra, Anadolu’da ‘dambıra, tambura’ isimleri ile bilinmektedir. Özbek âşıklar hâlâ küçük dombıralar kullanmaktadır.” Dedikten sonra dombıra eşliğinde şu parçaları seslendirdi: ‘Bal Gadişa’, ‘Moldabay’ın Eni’, ‘Bulbulun Görkü’, ‘Carım Kaydeken’.

Gürdal, konargöçer Türk müziğindeki ‘küy’ kavramı hakkında da bilgi verdi:

“Küy, ezgi demektir. Kazak ve Kırgızlar bunu enstrümantal söz olarak açıklar. Kazak küycülerden ‘Kurmangazi’ oldukça ünlü bir ozandır Özbekler ise ezgi için kullanırlar. Küy, konargöçer ve yerleşiklerde oldukça farklıdır.”

Gürdal’ın tanıttığı bir diğer çalgı da ‘Türkmen Dutarı’ idi. O, çalgı hakkında şunları söyledi:

“Bu çalgının telleri metaldir ve diğerlerine göre biraz daha ağırdır. Türkmen aşık müziği Anadolu müziğine çok yakındır. Özellikle Alevi ve Karadeniz müziğine çok benzer.” Verilen bu bilgilerden sonra Gürdal, Türkmen dutarı ile ‘Gelincan’ ve ‘Bar Mi’ isimli eserleri çaldı.

Gürdal, Türkmen dutarından sonra bir diğer konargöçer çalgısı olan ‘üç telli’ eşliğinde ‘Kırat Samahı’nı söyledi.

Turan’ı müzik alanında gerçekleştiren Gürdal, ‘kıl kobız’ın Anadolu’ya Kıpçaklar tarafından getirildiğini, Avrupa’daki kemanın ilk örneği olduğunu ve Anadolu’daki kemençeye çok benzediğini dile getirip ‘Yol Havası’ adlı Karadeniz türküsünü kemençeyle çalarak buram buram Türk kokan müzik ziyafetine son verdi.

Haber: Fidan UĞUR, Ebru AKAY -Türk Ocakları

 

Kaynak: turkocagi.org.tr {http://www.turkocagi.org.tr/modules.php?name=News&file=article&sid=3993}

Bu haber 1,124 defa okundu.