KIRGIZ STEPLERİNDE KOPAN FIRTINA

24 Haziran 2010 21:51 tsi
Kırgızistan içinde % 15'lik bir grup Özbektir. Yani kısacası, bunların her ikisi de Türk ve Müslüman olan ve benzer lehçeler konuşan iki Türk koludur.

Kırgız steplerinde kopan fırtına

Tanıtım:

Kırgızistan 199 bin kilometre kare yüzölçüme sahip küçük bir ülkedir. Türkiye'nin 1/3'i, yani Ege ve Marmara bölgelerinin toplamı kadar bir yer.

Nüfus olarak da sadece 5.3 milyon nüfuslu bir ülke, yani Ankara ile İzmir'in toplamından az nüfusla bu ülkeye sahip. Kişi başına düşen milli gelir 1000 dolar civarında bulunmaktadır.

Bu coğrafi boyuta rağmen, Kırgızistan'ın stratejik konumu son derece önemlidir. Hemen hemen Asya'nın ortasında konuşlanmış olan Fergana vadisi bereketli toprakları ve doğal güzelliği ile Asya'nın ortasında minik bir İsviçre gibidir.

Dünya'nın üç dev güçünün, ABD, Rusya ve Çin'in ilgi odağı ve stratejik ihtiraslarının hedefinde olan Kırgızistan, Tanrı Dağları'nın eteğinde bulunan Çin'le, Afganistan'la, Tacikistan'la, Özbekistan ve Kazakistan'la komşu olmaktadır.

Bu önemli jeo-stratejik konumun yanı sıra bu ülkede çok büyük uranyum yatakları, diğer önemli maden depoları ve zengin su kaynakları da bulunmaktadır.

1990-1991'de Sovyet Rusya'nın dağılması ile Kırgızistan da, diğer Türk cumhuriyetleri gibi bağımsızlığına kavuşmuştur. Bu yeni ülkeyi tanıyan ülkelerden birincisi de ABD olmuştur. O zamandan yani 20 yıldan beri iki devrim yaşamış olup bugünkü karışıklıklarla üçüncü bir yeni dönem başlatılmak üzeredir.

2005 yılında dünyaca meşhur milyarder Soros'un desteği ile dünyanın çeşitli yörelerinde gerçekleştirilen seri devrimlerden (sivil ihtilaller) bir tanesi de Kırgızistan'da olmuştur.

Ukrayna'da "Turuncu devrimle" başlayan Soros serisinin "Lale Devrimi" de Kırgızistan'da, Kurmanbek Bakiyev'i iktidara getirmiştir. Soros bir taraftan demokrasi ve insan hakları savunuculuğu yaparken, diğer taraftan da bu ülkeleri "pazar ekonomisine ve kapitalist ekonomi sistemine" açmaya çalışmıştır. Bu devrimlerde büyük paralar dönmüş, kişiler ve eğilimleri, dolar miktarına göre yön değiştirmiş ve böylece iş başına son derece "çıkarcı ve maddeci ekipler" getirilmiştir.

Dış güçler "sert güç yani askeri işgal gücü" kullanmadan, bu ülkeleri etkileri altına almışlardır. Aynı zamanda, bu ülkelerin hızla yozlaşması, rüşvet, yolsuzluk ve nepotizm içinde kaybolmalarına da yol açmışlardır.

Soros'un gayret ve parası boşa gitmemiştir. Kırgızistan'da, Bakiyev'in başkan seçilmesinden sonra ABD ve NATO'nun Afganistan'da yürüttüğü savaşta gerek asker ve gerekse mühimmat ve malzeme transit işlemlerinde, Kırgızistan çok yardımcı olmuştur. Böylece, ABD'nin güneyden kullandığı Pakistan-Hayber hattına olan ihtiyacı da azalmış, Kırgızistan gittikçe daha çok kullanılan bir transit merkez haline gelmiştir. Kırgızistan'a, ABD askeri yazışmalarında "Kuzey dağıtım şebekesi" adı verilmektedir.

Kısa tarihçe:

Geçen yüzyılın başlarında bugün Türk Cumhuriyetleri denilen devletlerin hiçbirisi yoktu. Kısaca Rusya'dan, Çin'e, İran'da ve Irak'ta bulunan Türkmenlere kadar olan bölgerde yaşayanlara TÜRK üst kimliği verilir ve buralara "Türk Elleri" denirdi. 1917 Rus Komünist Devriminden sonra, Sovyetler Birliği kurulmuştur. Sovyet tabiri heyet (şûra) demektir. Sovyetler bütün bu ülkelerde komünizmi götürürken her etnik guruba cumhuriyetler, özerk cumhuriyetler, özerk (muhtar) bölgeler ihdas etmişlerdir. Böylece ortaya yeni, küçük ve yapay "cumhuriyetçikler" çıkmıştır. Sovyetlerin dağılımından sonra da bunların herbiri "bağımsız devlet" olmuştur.

Bunlar kökleri, ırkları, dinleri ve dilleri aynı oluğu halde "kendilerinin ayrı olduklarına inandırılan" adeta aşiret devletlerdir. Fazla bir devlet geçmişleri yoktur. Ruslar kasıtlı olarak bu grupları devlet idaresine pek getirmemişlerdir. Bugün bile iş başında Ruslar ve Kazaklar bulunmakta olup resmi olarak Rusça'ya müracaat etmektedirler.

Dolayısı ile bugünün olaylarının çoğu da tecrübesizlikten, gerekli yetişmiş elemanın olmamasından ve büyük yer altı zenginliklerini koruyabilecek nüfus, tecrübe ve güce sahip olamamak yüzünden gelişmektedir.

Fergana vadisinde kopan fırtına:

Burada iki ayrı güçlü etkiyi hesaba katmak gerekmektedir:

1- Büyük güçlerin etki ve müdahaleleri:

Bunlar Amerika Birleşik Devletleri, Rusya Federasyonu ve Çin Halk Cumhuriyeti olup, her üçü de bu çok stratejik ve küçük devlet üstünde etki ve kontrol elde etmeyi arzu etmekte ve gerekli çalışmaları yapmaktadırlar.

*Mesela, ABD demokratik süreci destekleme amacıyla sadece geçen yıl  burslar ve bağışlar yoluyla Kırgızistan'a 12 milyon dolar yardım aktarmıştır. Güney Oş bölgesinde yerel televizyon kanalını finanse etmiştir.

*Diğer taraftan, Rusya, Kırgızistan'daki muhalefet güçlerini desteklemekte ve 2005 yılında yapılan Lale Devrimi'nden bu yana protesto gösterileri ile bu süreci sonlandırmaya çalışmaktadır.

Kırgız muhalefetinin önde gelenleri, son ayaklanmalardan önceki haftalar içinde Moskova'da Başbakan Vilademir Putin'le görüşmelerde bulunmuşlardır.

Yeni olayların hemen ardından, Putin, Bakiyev'i, ülkesinin kasasını boşaltmakla suçlamış ve ardından da, geçici yeni iktidara 50 milyon dolar yardım yapacağını açıklamıştır. Yeni hükümet de Rusya'dan doğrudan yardım talep etmiştir. Rusya, Kırgızistan'daki askeri üssünü de alarma geçirmiştir.

* Çin, olayları dikkatle izlemekte ve daha endirekt yollarla etki ve yardımı bu yerlerde hissetirmektedir. Çin'in kendi içinde bulunan Uygur bölgesinde (Sincan'da) ve komşu Türk ellerindeki gelişmelerin etkisi sonunda Çin'de de hissedileceğinden, Çin olaya daha yavaş ve dikkatli bir uslüpla yaklaşmaktadır.

2- Ülke içindeki etnik ve sınıf çekişmesi:

Kırgızistan içinde % 15'lik bir grup Özbektir. Yani kısacası, bunların her ikisi de Türk ve Müslüman olan ve benzer lehçeler konuşan iki Türk koludur.

Özbekler, daha çok tarımla ve çiftçilikle iştigal eden, daha oturaklı ve yerleşik düzene sahip bir gruptur. Daha zengindirler ve sosyo-ekonomik sıralamada daha üst bir grubu temsil etmektedirler.

Diğer taraftan Kırgızlar göçebe düzen içinde ve çoğunlukla hayvancılıkla uğraşan bir grup olup, Özbekler kadar zengin değildirler. Eğitim ve devlet yönetimi açısından da diğerinden geri bir durumdadırlar.

Bugünlerde Kırgızistan'da en az 2000 kişinin ölümüne ve binlerce kişinin yaralanmasına sebep olan çatışma aslında çok klasik, eski bir çatışmadır: Çiftçilerle çobanların çatışması. Kısacası, daha kalabalık olan ve daha az refah düzeyinde bulunan Kırgızlar, Özbek mallarını ve zenginliğini ele geçirmektedirler. (Zengin bir Özbek iş adamı tarafından yaptırılıp kullanım için hükümete verilen bir üniversite, bu ayaklanmalar sırasında Kırgızlar tarafından yakılmış bulunmaktadır. Bu olay, iki grup arasındaki ruh halinin hangi seviyede olduğunu çok iyi anlatmaktadır).

Bu karışıklıklar dış güçler tarafından alevlendirilmekte olup, gittikçe sertleşmektedir.

Bunun Türkiye ve bölge için etkileri ise ayrı bir makalede tartışılacaktır.

 

Prof. Dr. Oya Akgönenç-Milli Gazete

 

Kaynak: Milli Gazete,http://www.milligazete.com.tr/makale/kirgiz-steplerinde-kopan-firtina-168032.htm

Bu haber 792 defa okundu.