DÜNYA EKONOMİLERİNDE ''DUBAİ'' ENDİŞESİ

28 Kasım 2009 12:23 tsi
Dubai’nin borçlarını ödeyemeyerek iflas noktasına gelmesinin ardından dünyada ‘domino etkisi yaşanır mı’ korkusu başladı.

YA BULAŞIRSA’ ENDİŞESİ

Dubai’nin borçlarını ödeyemeyerek iflas noktasına gelmesinin ardından dünyada ‘domino etkisi yaşanır mı’ korkusu başladı. Dubai’deki sorunun başka ülkelere yayılarak ikinci bir kriz dalgası yaratmasından duyulan endişe piyasalara yansıdı

Dünya, Körfez bölgesinin en gözde finans merkezi Dubai’de yaşanan iflas paniğinin ikinci bir kriz dalgası yaratmasından endişe ediyor. Dubai’de devlete ait en büyük yatırım şirketlerinden Dubai World’ün, piyasaya olan 60 milyar dolar borcunu ödeyemeyeceğini açıklaması piyasalara bomba gibi düşmüştü.
Dünya borsalarında dün de ‘Dubai etkisi’ hissedildi. Yorum ve endişeler sorunun, diğer ülkelere yayılarak, ikinci bir finansal kriz doğurma olasılığına odaklandı. Ünlü yatırımcı Mark Mobius, Dubai’nin iflası durumunda dalga halinde iflaslar görülebileceğini söyledi.

‘Domino etkisi yaratabilir’

Dubai’nin borç erteleme talebi özellikle Asya borsalarında ciddi kayıplara sebebiyet verdi. Tokyo borsası yüzde 3.2, Hong Kong borsası yüzde 4.8 ve Güney Kore borsası yüzde 4.7 değer kaybetti. Avrupa borsaları ise Dubai krizi nedeniyle yaşanan endişeleri ‘fazla’ bularak ucuz hisselere yönelen yatırımcıların yardımıyla toparlandı. İngiltere’de FTSE 100 endeksi yüzde 0.2, Fransa’da CAC yüzde 0.5 ve Almanya’da DAX yüzde 0.3 artışla kapandı.
Dubai etkisini hisseden ABD’de ise Dow Jones endeksi 207 puan azalarak, 10.259 puanla açıldı. Nasdaq endeksi ise açılışta 2.120 puana düştü.
Uzmanlar Dubai’de yaşanan krizin başka ülkelere de yayılmasından endişe ediyor. Yatırım danışmanı Stifel, Nicolaus & Co firması stratejisti Kevin Caron, “Dubai dünyaya derinden bağlı. Yaşanan son durumun finansal sistemde bir domino etkisi yaratacağı endişesi var” dedi. Danışmanlık şirketi Matrix Asset Advisors yöneticisi David Katz, “Piyasa önemli bir kredi riskine reaksiyon gösteriyor” yorumunu yaptı.
Uluslararası piyasalarda ham petrol fiyatları Dubai’deki gelişmeler nedeniyle 74 doların altına geriledi. ABD ham petrolünün varil fiyatı yüzde 4.5 değer kaybederek 73.79 dolara indi.

Piyasa yen ve dolara yöneldi

Piyasalar güvenli gördükleri yen ve dolara yöneldi. Avrupa bankalarının Dubai’nin 80 milyar dolarlık borcunun yarısını kredilendirdikleri gerekçesiyle euro düştü. Euro dolar paritesi yüzde 0.6 düşüşle 1.49 oldu.
Dün Avrupalı liderler dünya ekonomisinin Dubai’nin yaşadığı sorunla baş edebilecek güçte olduğunu söylerken Dubai’nin aldığı kredilerin büyük bölümünü veren Avrupa bankaları ise Dubai’yle bağlantılarının az olduğunu gösterme yarışına girdi.
Birleşik Arap Emirlikleri rakamlarına göre, Dubai’nin riske giren 40.28 milyar dolarlık kredilerinin 34.67 milyar dolarlık kısmının Avrupa bankalarından alındığı ortaya çıktı. Fransız bankaları Dubai kriziyle bağlantılarının az olduğunu belirtirken, İtalyan ve Çin bankaları ise Dubai ile bağlantılı hiçbir sorun yaşamadıklarını söyledi.

Mobius’tan gelişmekte olan piyasalara uyarı

-  Dubai kriziyle önceki gün düşüşe geçen Avrupa borsaları dün toparladı.
-  Asya borsalarında iniş yaşanırken, Şükran Günü dolayısıyla işlemlerine 1 gün ara veren ABD borsası dün açıldı. Borsada Dubai krizinin etkisi hissedildi, Dow Jones yüzde 1.5 düştü.
-  Ünlü yatırımcı Mark Mobius, Dubai’nin borçlarını yeniden yapılandırma isteğinin gelişmekte olan piyasalarda bir düzeltme etkisi yaratacağını söyledi. 25 milyarlık fon yöneten Mobius, hisselerde yüzde 20’lik düşüşün muhtemel olduğunu kaydetti. Mobius, “Eğer Dubai iflas ederse durum çok ciddileşir. Çünkü bu durum başka ülkelerde de iflas dalgası   yaratır” dedi.

En büyük kredi riski HSBC’de

Dubai’nin iki şirketinin borçlarını ertelemesini istemesi üzerine özellikle Ortadoğu bölgesine yatırım yapan bankaların hisseleri önemli ölçüde değer kaybederken, bu bankalar milyarlarca dolar zarar etme riskiyle karşı karşıya bulunuyor.
Birçok banka risk altındaki kredilerinin miktarına ilişkin açıklama yapmazken, Avrupa’nın en büyük bankası HSBC, 2008 sonu itibariyle 17.03 milyar dolar olan kredi miktarının, haziran sonu itibariyle 15.9 milyar dolara indiğini bildirdi. Birleşik Arap Emirlikleri Bankalar Derneği’nin verilerine göre, 2008 sonu itibariyle 10 yabancı bankanın risk altındaki kredi tutarları 40.28 milyar doları buluyor. Avrupa bankalarının kredileri toplamı ise 34.67 milyar dolar.

El Maktum’un ikinci eşi Prenses Haya, Ürdün Kralı Abdullah’ın kız kardeşi.

Eşi de Maktum gibi atlara düşkün

Dubai Şeyhi Muhammed bin Raşid el Maktum, kamuoyu önünde sık sık eşi Prenses Haya bint el Hüseyin’le görüntüleniyor. El Maktum’un 2004 yılında evlendiği ikinci eşi olan Prenses Haya bint el Hüseyin (35), eski Ürdün Kralı Hüseyin’in kızı ve Ürdün Kralı Abdullah’ın kızkardeşi. Prenses Haya, Dubai’nin batıya dönük yüzünü temsil ediyor. El Maktum’un ilk eşi olan Şeyha Hind bint Maktum bint Juma el Maktum ise gözlerden uzak bir hayat sürüyor.
Prenses Haya, 1985 - 1995 yılları arasında öğrenim hayatını İngiltere’de geçirmiş. Oxford Üniversitesi’nde felsefe, politika ve ekonomi okuyan Prenses Haya, spora ve özellikle de atlara olan merakıyla tanınıyor. Prenses Haya, Sidney’de yapılan 2000 yılı Olimpiyat Oyunları’nda binicilikte engel atlama dalında Ürdün adına yarıştı. Olimpiyatların resmi geçit töreninde ise Ürdün bayrağını kendisi taşımış.

BM Barış Elçisi

Binicilik müsabakalarına sık sık katılan prenses, 2010 yılına kadar da Uluslararası Binicilik Federasyonu’nun başkanlığını da yürütüyor. At yarışlarına da meraklı olan prensesin Raven’s Pass isimli atı 2008 yılında ABD’nin 5 milyon dolar ödüllü yarışı Breeders’ Cup Classic’i kazandı.
İnsani yardım organizasyonlarına sık sık katılan Prenses Haya, Ürdün’de ‘Tikyet Um Ali’ adlı Arap dünyasının açlıkla mücadele eden ilk sivil toplum örgütünü de kurdu. Prenses, 2007 yılında da Birleşmiş Milletler Barış Elçisi seçildi. Prenses Haya, 2007 yılında ilk kızını doğurdu. Bebeğin doğumunun Birleşik Arap Emirlikleri’nin 36. kuruluş yılına denk gelmesi dikkat çekti.

14 çocuk doğurdu

Dubai şeyhi El Maktum’un ilk eşi olan Şeyha Hind bint Maktum bint Juma el Maktum ise daha düşük profilli bir yaşam sürüyor. El Maktum, kuzeni olan Hind el Maktum ile 1979 yılında evlendi. El Maktum’un 19 çocuğunun 14’ünün annesi. Çocukları arasında Dubai’nin veliaht prensi Şeyh Hamdan Bin Muhammed Bin Raşid el Maktum da var. Hind el Maktum kamuoyunun önüne fazla çıkmıyor. Prenses Haya’ya oranla çok daha muhafazakâr olduğu bilinen Hind el Maktum Dubai’de Prenses Haya kadar olmasa da popülerliğini
koruyor.

Maktum’un İngiltere’deki mal varlıkları risk altında

Dubai’nin iflas tehlikesiyle karşı karşıya kalması üzerine, gözler emirliğin dünyanın dört bir yanına dağılmış yatırımlarına çevrildi. 60 milyar dolara yakın borcu için 6 aylık erteleme isteyen Dubai World şirketinin daha da zor durumda kalması durumunda birçok yatırımını ve gayrimenkullerini hızla elden çıkarmaya başlayabileceği belirtiliyor.
Dubai’nin sanayiden eğlence sektörüne kadar geniş bir yelpazede yatırımları var. Dubai World bünyesindeki Leisurecorp firması, ünlü golf turnuvası Open Championship’in yapıldığı golf sahası Turnberry’yi geçen yıl 55 milyon pound’a satın almıştı. Şirket ayrıca Chris Evert tenis kortlarının yanı sıra ABD genelinde de 200 golf sahasına sahip. Bu varlıkların, borçların ödenmesi için ilk etapta hızla elden çıkarılabileceği belirtiliyor.

Büyük alımlar yaptı

Dubai World bünyesinde yer alan Istithmar, portföyünde 50 civarında finans, sanayi ve emlak şirketi bulunan 3.5 milyar dolarlık bir yatırım fonu. 2007 yılında lüks departman mağaza zinciri Barneys New York’u 942 milyon dolara satın alan Istithmar, bu ay Londra’nın merkezinde iki binasını ise sattı. Istithmar bünyesinde İrlanda’da okul kitapları satan firmalardan, havacılık şirketlerine kadar birçok yatırım var. Geçen yıl Istithmar, Kanadalı ünlü sirk topluluğu Cirque du Soleil’e yüzde 20 ortak olmuş ve Cirque du Soleil Dubai’de bir merkez açmıştı.
Dubai World’e ait uluslararası liman işletmecisi DP World şirketi ise Ortadoğu’nun en büyük konteyner limanı olan Jebel Ali’nin sahibi. Şirket, İngiltere’de Londra yakınlarındaki Tilbury ve Southampton limanlarını işletiyor. Ayrıca London Gateway adlı bir liman daha inşa ediyor.
Son yıllarda, Dubai Şeyhi El Maktum, batıda birçok yatırıma imza atmaya başlamıştı. Kendisine ait 12 milyar dolarlık Dubai Intarnational Capital fonu, ucuz otel zinciri Travelodge’u aldı. Ayrıca London Eye, Madame Tussauds, Legoland ve Thorpe Park’ı bünyesinde bulunduran Merlin Entertainment firmasında da yüzde 16 hissesi var.  
Dubai’nin kumarhane yatırımları da var. Dubai World’ün MGM Mirage ile birlikte Las Vegas’ta ortağı olduğu 8.5 milyar dolarlık City Center projesi için finansal yükümlülüklerini yerine getirdiği ve bu yatırımda bir sorun yaşanmayacağı belirtiliyor.

Dubai’nin büyük yatırımları

-  Turnberry golf sahası (İng.)
-  Chris Evert tenis kortu (İng.)
-  Tilbury, Southampton, London Gateway limanları (İng.)
-  Travelodge ucuz otel zinciri (İng.)
-  London Eye (İng.)
-  Madame Tussauds (İng.)
-  Legoland (İng.)
-  Thorpe Park (İng.)
-  ABD’de 200 golf sahası
-  Barneys mağazaları (ABD)
-  City Center kumarhanesi (ABD)
-  Cirque du Soleil (Kanada)

DÜNYA LİDERLERİ ENDİŞELİ

Brown: Aksilik oldu
Putin: Kriz bitmedi

Dünya liderleri, Dubai’nin içine düştüğü borç krizinin ardından açıklamalar yaparak bu durumun ikinci bir finansal kriz dalgası yaratacağını düşünmediklerini söylediler.
İngiltere Başbakanı Gordon Brown, “Bu önümüze çıkan bir aksilik olsa da, daha önce uğraştığımız problemlerin seviyesinde olmadığının ortaya çıkacağını düşünüyorum. Dünya finansal sistemi şu anda daha güçlü. Ortaya çıkan problemlerle başa çıkabilir” dedi.
Fransa Başbakanı François Fillon ise Körfez bölgesinde, ikinci bir finansal kriz yaşanmasının önüne geçecek kaynakların bulunduğunu söyledi. Rusya Başbakanı Vladimir Putin, Dubai’nin borç sorunlarının, dünyanın finansal krizden çıkmasının zor olacağını bir kez daha gösterdiğini bildirdi. Putin, “Krizden çıkış kolay olmayacak ve dalgalanmalar muhtemel. Bu sorun Rusya ekonomisinde etkili oldu. Borsa hafifçe geriledi ve dolar rubleye karşı değerlendi. Ancak sonuçta, krizden çıkma eğiliminin üstün geleceğini düşünüyorum” dedi.    
Avrupa Merkez Bankası yöneticilerinden Athanasios Orphanides, “Dubai’de yaşananlar hıçkırık gibi. Önümüzde belirsizlik olduğunu ve gittiğimiz yolun da engebeli olduğunu gösteriyor” yorumunda bulundu.(MİLLİYET EKONOMİ SERVİSİ)

 

Kaynak: Milliyet Gazetesi,http://www.milliyet.com.tr/Ekonomi/HaberDetay.aspx?aType=HaberDetay&ArticleID=1167166&Date

 

Bu haber 668 defa okundu.