YENİ ''HSYK'' MODELİ

6 Eylül 2009 14:30 tsi
Adalet Bakanlığı, “Yargı Reformu”nu 2 yıl içinde hayata geçirmeyi planlıyor.

HSYK nasıl yapılanacak? 
 
İşte ‘21 üyeli’ model!

Adalet Bakanlığı, “Yargı Reformu”nu 2 yıl içinde hayata geçirmeyi planlıyor.

Plana göre, şu an 11 üyesi bulunan HSYK’nın üye sayısı artırılacak ama Kurul’un kaç üyeden oluşacağı şimdilik tartışmaya açık bir konu. Adalet Bakanı, Kurul’un yapısını anlatırken “21 üyelik” örneğini kullanması bu sayının kuvvetle ihtimal olduğu izlenimini yaratıyor...

Ergenekon savcılarının yerlerinin değiştirilmesi tartışmalarıyla gündeme gelen Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu (HSYK) daha geniş tabanlı temsil esası ve şeffaflık prensibiyle yeniden yapılandırılacak. Adalet Bakanı Sadullah Ergin, HSYK’nın da yeniden yapılandırılmasını içeren Yargı Reformu Stratejisi’nin, AB Genel Sekreterliği’ne hafta içinde iletildiğini belirterek, tam üyelik müzakerelerinde 23’üncü fasılın açılması için gereken adımın atıldığını söyledi.

İstanbul Tarabya Hakim Evi’nde bazı gazete yöneticisi ve yazarlarıyla bir araya gelen Ergin, “Kamuoyunda, HSYK’nın yapısıyla ilgili Anayasa ve kanun değişikliği hazırlıkları son atama tartışmalarından sonra başlatılmış gibi algılandı. Oysa bu süreç AB ile müzakerelerin önemli bir parçası ve yargı reformu çalışmaları 2007 yılından bu yana devam ediyor” dedi.

Yargı Reformu çalışmasını şu ana kadarki en önemli dönüm noktası 8-10 Haziran tarihinde Ankara Kızılcahamam’dan toplanan Çalıştay’dan çıkan kararlar oldu. Çalıştay’a Adalet Bakanlığı’nın yanı sıra Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay, Askeri Yargıtay, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi, Milli Savunma Bakanlığı, Türkiye Barolar Birliği, Türkiye Noterler Birliği ve YÖK’ten temsilciler katıldı. 3 gün süren görüşmeler sonunda reformun aşağıdaki 10 ana başlık altında toplanması konusunda ilke kararına varıldı:

1- Yargı bağımsızlığının güçlendirilmesi.

2- Yargının tarafsızlığının geliştirilmesi.

3- Yargının verimliliğinin ve etkinliğinin artırılması.

4- Yargıda mesleki yetkinliğin artırılması.

5- Yargı örgütü yönetim sisteminin geliştirilmesi.

6- Yargıya güvenin artırılması.

7- Adalete erişimin kolaylaştırılması.

8- Uyuşmazlıkları önleyici nitelikteki tedbirlerin etkin hale getirilmesi ve alternatif çözüm yolları geliştirilmesi.

9- Ceza infaz sisteminin geliştirilmesi.

10- Mevzuat çalışmalarına devam edilmesi.

Ergin’in verdiği bilgiye göre, bu ana başlıklar rehberliğinde ilerlenmesi yönünde prensip kararı alan Çalıştay katılımcıları, yeni mevzuatın oluşturulması sırasında her aşamada müzakere ve tartışmaların sürmesini karara bağladı.

HSYK’nın şu andaki yapısı

Yargının en kilit kurumlarından biri olan HSYK, adli ve idari yargı hakim ve savcılarını mesleğe kabul etme, atama, nakletme, yükseltme, birinci sınıfa ayırma, disiplin cezası verme, görevden uzaklaştırma gibi son derece önemli bir göreve sahip. HSYK halen 7 üyeden oluşuyor. Adalet Bakanı Kurul’un başkanı, müsteşarı da doğal üyesi. Kalan 5 üyeden üçü Yargıtay’dan, 2’si ise Danıştay’dan geliyor. Bu iki yüksek yargı organı her üyelik için üçer aday gösteriyor, Cumhurbaşkanı da seçtiği adayları Kurul’a atıyor. Atanan 5 üyeye ek olarak 5 de yedek üye seçiliyor.

Yeni HSYK önerisi

Adalet Bakanlığı’nın tartışmaya açtığı ve en geç 2 yıl içinde hayata geçirmeyi planladığı yeni HSYK yapısı önerisinde, daha geniş tabanlı temsilin öne çıktığı görülüyor. Buna göre yeni HSYK’ya üye gönderecek temsil grupları şöyle:

1- 15 yılını dolduran avukatlar, üst düzey yöneticiler (vali, genel müdür gibi) ve Türkiye Adalet Akademisi arasından seçilecek üyeler. Bu gruptan seçim ve atama işini Cumhurbaşkanı yapıyor.

2- Hukukçu öğretim üyeleri arasından TBMM tarafından seçilecek üyeler.

3- Yargıtay üyeleri arasından Yargıtay Genel Kurulu’nca seçilecek üyeler.

4- Danıştay üyeleri arasından Danıştay Genel Kurulu’nca seçilecek üyeler.

5- Birinci sınıf adli yargı hakim ve Cumhuriyet Savcıları arasından meslektaşlarınca seçilecek üyeler.

6- Birinci sınıf idari yargı hakim ve savcıları arasından meslekteşlarınca seçilecek üyeler.

Kurul’un kaç üyeden oluşacağı şimdilik tartışmaya açık bir konu. Adalet Bakanı Ergin çok fazla sayıda üyenin kurulun karar alma sürecini zorlaştırabileceği uyarılarını önemsediğini söylüyor. Ancak Kurul’un yapısı ve alt dairelerini anlatırken “21 üyelik” örneğini kullanması, bu sayının en kuvvetli ihtimal olduğu izlenimini uyandırıyor.

Peki, yukarıda saydığımız 6 kaynak kurula kaçar üye yollayacak? Bu da tam belli değil ancak Adalet Bakanı Ergin bu konudaki prensibi net şekilde ortaya koyuyor: “Yargıtay, Danıştay ve kürsüden gelecek üyeler (5 ve 6’nci kaynak) kurulun en az salt çoğunluğunu oluşturacak.” Ergin’in Fransa ve İtalya’daki benzer kurullardan verdiği örneklerde de mutlak çoğunluğu meslektaşları tarafından seçilen yargı mensupları oluşturuyor.

3 alt daire kurulacak

Yenİ HSYK önerisinde, şu andaki gibi tüm işlerin görüldüğü tek karar organı yerine 3 ayrı daire var.

1. daire “atama, nakil, yetki verilmesi ve diğer işlerle” görevli. 2. daire “terfi ve disiplin” işlerine bakıyor. “Denetim, soruşturma izinlerinin verilmesi, kurula sevk kararlarının verilmesi” ise 3. dairenin görevleri arasında.

Bu 3 dairenin toplamı genel kurulu oluşturuyor. Yönetim şemasında en tepede “Başkan” yeni Adalet Bakanı var.

Yeni HSYK’nin üye sayısı 21 olursa her kurul 7’şer üyeden oluşacak. (21’in kuvvetli ihtimal olması da bu iş bölümünden kaynaklanıyor. Daire üye sayılarının “tek sayıda” kalması için, 7’nin alternatifi 5. Bu sayının düşük olması riskli, ayrıca Türk bürokrasisinde bağımsız kurullar genellikle 7 üyeden oluşuyor.)

Kurullar kendi görev alanlarında gereken kararları alıyor. İtiraz halinde genel kurul toplanıyor. Örneğin bir hakim, atanmasına ilişkin 1. Daire kararına itiraz ederse, itiraz genel kurula taşınıyor. Genel kurulun konuyla ilgili toplantısına atama kararını veren 1. daire katılmıyor. 2 ve 3. daire üyeleri ve Başkanlık görevini yapan Adalat Bakanı itirazı karara bağlıyor. (Adalet Bakanı da diğer üyeler gibi 1 oy gücüne sahip)

Yeni yapıda disiplin cezalarına da yargı yolu açılıyor. Ayrıca HSYK’nnın kendi sekreteryasını oluşturması ve ayrı bir bütçeye sahip olması gibi düzenlemeler de var.

 Kaynak: Vatan Gazetesi,http://haber.gazetevatan.com/HSYK_nasil_yapilanacak/257823/1/Gundem

Bu haber 486 defa okundu.