16 Haziran 2010

Bilgi ve Ahlak

De ki: Hiç bilenlerle bilmeyenler bir olur mu?”(Zümer, 9)ifadesiylebilgi ile bilgisizliğin arasındaki derin farka dikkat çeken Yüce Kitabı-mız Kur’an "Bilmediğin şeyin ardına düşme; çünkü kulak göz ve gönül, bunların hepsi ondan sorumludur."(İsrâ, 36), “Şayet bilmiyorsanızehline sorunuz” (Nahl, 43; Enbiyâ, 7)ifadeleriyle de kişilerin kesin vesağlam bilgiye dayanarak hareket etmesini, bilmediğini öğrenmekiçin gereken çabayı sarfetmesini emretmekte, kişinin söz ve davranışıyla beraber içinde sakladığı kanaatinin de vehim ve zanna değil,bilgiye dayanmasını istemektedir. Kur’an’ın “işin hakikatını bildiği halde bunu gizleyen veya aksine davranan” ehl-i kitab hakkındaki ağıreleştirisi, müminlere yönelik olarak “yapmadığı veya yapmayacağışeyleri konuşmamaları” yönündeki uyarısı, Peygamber Efendimizinfaydasız bilgiden Allah’a sığınması ve diğer ayet ve hadisler dikkatlice incelendiğinde, İslam’ın sadece inanç ile davranış arasında değil,düşünce, bilgi, söz ve davranış arasında, diğer bir ifadeyle bilgi ile ah-lak arasında da sıkı bir bağ kurduğu görülür.

İslam, bize bu dünyada hem varlığı ve var oluşu hikmet penceresinden gösterir, külli bilgi ve irfandan önümüzü aydınlatan bir ışık geti-rir, hem de bu bilgi ve irfana uygun olarak yaşamayı, yani ahlaklı olmayı öğretir. İnsan olmanın özüyle bağlantılı olan ve insanlığın derin tecrübesinden süzülüp gelen ahlaki değerlerin yaşatılması, imanın olgunlaşıp meyve vermesi ve Peygamber Efendimizin örnek ahlakınınhayatımıza yansıması demektir. Bu sebeple, müslüman için ahlak sadece bilinen ve konuşulan değil, içselleştirilen ve davranışlara  şekil veren bir sorumluluktur da. Esasen Yaratan ve yaratılan hakkındaki hakikat bilgisinin kaynağı olan Kur’an’ın, göklerin, yerin ve dağların kabul etmekten çekindiği, fakat insanoğlunun yüklendiği ağır biremanet oluşu (Ahzâb, 72), bilginin aynı zamanda hayata yön vermesi gereken bir ahlaki sorumluluk olduğuna da işaret eder.

Doğruluk, dürüstlük, adalet, işleri ehline vermek, sözünde durmak,emanete riayet etmek, iyilikte yarışmak, kötülüklerden sakınmak,kimsenin canı, malı, namusu gibi temel haklarına tecavüz etmemek, fakir, düşkün, ve yetimi kollamak, hırs, hased, kin, gıybet, koğuculuk, kibir, böbürlenme gibi kişilik ve davranış bozukluklarındanuzak durmak, kimsenin gizli hâlini araştırmamak, kimsenin ayıbını yüzüne vurmamak, bağışlayıcı olmak, iffet ve haya sahibi olmak, insanları eşit tutup aralarında ayırım yapmamak, cömert olmak venimetleri paylaşmak gibi erdemler adeta bütün insanlığın bildiği,her vesileyle konuştuğu, ötekinden beklediği ve hep özlemini duyduğu değerlerdir. Ancak, asıl sorunun bunları kendi hayatımızayansıtmak ve kendimizi bu konuda sürekli denetlemek olduğunu çoğu kez unuturuz. Kur’an’ın ve Hz. Peygamber’in bize hatırlattığıda işte budur.

Bu yazı 1,412 defa okundu.