24 Mart 2009

Türkün ortak bayramı: Nevruz

Bazı kaynaklara göre yer yüzünde ikiyüz milyonuz. Nüfusumuzun ikiyüzelli milyon olduğunu iddia edenler de var.
Dünya Türklüğünün %95’i İslâm inancında. Ama dün olduğu gibi bugün de, müslüman olmayan Türkler de var. Mesela Budist Türklerin iki milyon olduğu söyleniyor. Gagavuzlar, Türkiye Türkçesine çok yakın bir dille konuşmaktadırlar ama Hristiyandırlar. Karaim Türkleri Musevidirler. Beri yanda Altay, Şor, Tonguz, Mançur ve Yakut Türkleri Şaman inancıyla yaşamaktadırlar.
Müslüman Türklerin dinî bayramlarını, müslüman olmayan Türkler kutlamıyorlar. Ancak bütün Türk dünyasında ortak olarak kutlanan tek bayram, Nevruz bayramıdır. Nevruz bayramını İslâmiyeti seçen Türk toplulukları da kutlamaktadırlar, Budizmde, Hristiyanlıkta, Şamanlıkta kalan Türkler de! Bir millet, başka bir dine geçebilir. Ancak yeni bir dine geçen milletler, eski dinlerinden kalma bir takım geleneklerini - göreneklerini de yeni dinlerine taşırlar. Mesela benim annem, beş vakit namazında, niyazında idi. Bazan onun, iplik iplik ağlayarak namaz kıldığını da görürdüm. Ama benim sevgili annem, ölünceye kadar bazı şaman inançlarına da sımsıkı bağlı kaldı: Tekkelere - türbelere mum yaktı. Bez bağladı. Ay tutulduğunda, bahçeye çıkarak teneke çalmamı istedi. Bizi eşiklere oturtmadı. Ocağımızın temiz tutulmasını tembihlerdi. Ben bunların eski şaman inançları olduğunu anlattığım zaman, çok günaha girdiğimi, tövbe etmemi söylerdi. Köylerimizde, şehirlerimizde kapılarımıza çaktığımız at nalları, geyik boynuzları şamanizmdendir. Tavşan eti yemememiz, nazar veya korku dolayısıyla ağaca dokunmamız, vurmamız şaman inancımızdan kalmadır. Nevruz da öyle. Hz. Âdem’in Nevruz günü yaratıldığını, Hz. Ali’nin Nevruzda doğduğunu... iddia edenler, ona bir islâmî kıyafet giyindirmek gayretindedirler.
Ben yeni Türk Cumhuriyetlerinde kutlanan Nevruz bayramlarında bulundum. En muhteşem Nevruz bayramını, Özbekistan’da yaşadım.
Bu yaşıma kadar öyle muhteşem bir şenlik görmediğimi söyleyebilirim. Türkmenistan’daki Nevruz bayramı da unutamayacağım bayramlardandır. 5 km uzunluğundaki Sapar Murad caddesinde Türkmen halk şairleri sazlarıyla, sözleriyle yeri göğü inletiyorlardı.
Azerbaycan’da 21 Mart- 22 Mart günleri resmî tatildir. Evlerin damlarında büyük ateşler yakılır. Kırgızistan’da, Kazakistan’da, hastaları bile Nevruz gününde yataklarında bırakmazlar. Onlarla birlikte kırlara, yaylalara çıkarlar. Cumhuriyetimizin ilk yıllarına kadar bizde de Nevruz bayramları vardı. Sonra nedense onları kaldırdılar. Şimdi yeniden Nevruz bayramlarımız olacak. Daha nice Nevruzlara sağlıkla, saadetle, huzurla adım atmanızı dilerim.


Bu yazı 1,202 defa okundu.