ÇİN FUTBOLU BATIYOR

Bir devrin sonu: Çin futbolu batıyor

Dünyanın en kalabalık nüfusuna sahip ülkesi Çin, son yıllarda yıldız futbolcuların yüksek miktarlarda paralar kazanabilmek için uğradıkları bir durak haline geldi. Kariyerinin başında, ortasında veya sonunda olan pek çok futbolcu, Çin Süper Ligi’nde boy gösterdi. Çin futbolunda, 2015-2021 yılları arasında yaşanan bu futbolcu sirkülasyonunun ise artık sonuna gelindi. Kulüplerin iflaslarını açıklamak zorunda kaldığı yeni dönemin sebeplerini, Medyascope’tan Kubilayhan Kavrazlı derledi.

Dünyanın en büyük ekonomilerinden birisi olan Çin, yaklaşık 10 sene önce ülkenin futboldaki başarısızlığını sona erdirmek amacı ile bu sektöre büyük yatırımlar yapma kararı aldı. Çin Devlet Başkanı Şi Cinping’in açıklamaları ile başlayan bu süreç, devlete bağlı şirketlerin ve özel firmaların da harekete geçmesi ile birlikte hız kazandı. Çin futbolunda 2011-2015 yıllarını kapsayan tesisleşme, altyapıya verilen önemin artması, yurtdışına oyuncu ihracı gibi pek çok kalkınma adımları, 2015 yılına geldiğimizde ise başka bir boyuta evrildi. Çin’in en büyük hükümet dışı perakendecilerinden birisi olan Suning Grup, 2015 yılında Çin futboluna adım attı. Sektöre dört yıllık gecikme ile girmesine rağmen Zhang Jindong önderliğindeki Suning Grup, 21 Aralık 2015 tarihinde Çin Süper Ligi takımlarından Jiangsu’yu 523 milyon yuan karşılığında satın alarak kulübün adını Jiangsu Suning olarak değiştirdi.

Çin, yıldız futbolcuları topladı

Çin Süper Ligi’nde kulüpler, ocak ve şubat aylarını kapsayan sezon öncesi ve haziran ortasında başlayıp temmuz ortasında sona eren sezon ortası transfer dönemlerinde kadrolarına yeni isimler katabiliyor. Suning Grup’un Jiangsu’yu satın alması ile birlikte ise kulüpler için transfer dönemlerinin önemi daha da arttı. Geçmiş dönemde kadro planlamalarını Çinli futbolcular üzerinden kurgulayan kulüpler, 2015-2016 sezonundan itibaren dünyanın farklı ülkelerinde bulunan yıldız futbolcuları transfer etmeye yöneldi.

Çin kulüplerinin kadrosuna kattığı isimlere ödedikleri bonservis bedelleri ise gelecek yıllarda yaşayacakları ekonomik çıkmazın ilk göstergeleriydi. Guangzhou Evergrande kulübü, Atletico Madrid’in Kolombiyalı yıldızı Jackson Martinez’i 42 milyon euro karşılığında kadrosuna katarak ilk işaret fişeğini çakmış oldu. Guangzhou Evergrande’yi Jiangsu Suning, Alex Texeira ve Ramires transferlerini gerçekleştirerek takip etti. Jiangsu, Alex Texeira için Shaktar Donetsk’e 30 milyon euro öderken Ramires transferinde ise Chelsea’ya 25 milyon euro verdi. Çin’e transfer olan bu ve benzeri yıldız futbolcuların yanı sıra Türkiye’den de pek çok isim dünyanın en kalabalık ülkesine doğru yola çıktı. Çin Süper Ligi takımlarından Beijing Guoan, o dönem Galatasaray forması giyen milli futbolcu Burak Yılmaz’ı yedi milyon euro bedel ile transfer etti. Burak Yılmaz’a ek olarak Beşiktaş’ın defans oyuncusu Ersan Adem Gülüm de beş milyon euro karşılığında Hebei kulübünün yolunu tuttu. Siyah-beyazlı ekip, Senegalli forveti Demba Ba’yı ise 13 milyon euroya Shangai Shenhua’ya sattı.

Oscar ve Hulk, gözlerin Çin’e çevrilmesine neden oldu

2017 yılına gelindiğinde Çin futbolu, daha önce tanık olmadığı iki transfere sahne oldu. 2016-2017 sezonunun ocak ayı transfer döneminde Shangai Shenhua, Chelsea’nin henüz 25 yaşındaki dünyaca ünlü Brezilyalı yıldızı Oscar’ı 60 milyon euroluk bonservis bedeli ile kadrosuna kattı. Shangai Shenhua, Oscar’ın yanı sıra 29 yaşındaki bir diğer Brezilyalı yıldız futbolcu Hulk’u da 55,8 milyon euro karşılığında karşılığında Zenit’ten transfer etti. Yapılan bu transferler, kariyerlerinin sonuna gelmiş oyuncuların merkezi olarak düşünülen Çin’in dünya futbolundaki algısının da biraz olsun değişmesine neden oldu. Sadece yıldız futbolculara ev sahipliği yapmakla kalmayan Çin futbolu, Luiz Felipe Scolari, Andre Villas-Boas, Sven-Göran Eriksson, Roger Schmidt, Felix Magath, Manuel Pellegrini, Rafael Benitez, Bernd Schuster ve Fabio Capello gibi dünyanın saygın teknik direktörlerinin de çalıştığı bir yer haline geldi.

Yıldızlar, yüksek maaşı tercih etti

Ülkeye gelen yıldız teknik direktörler ve futbolcular, Çin Süper Ligi’nin dünyaya açılmasını sağladı. Küreselleşme yolunda hızlı bir şekilde yol almayı başaran Çin futbolu, yerel halk üzerinde de olumlu etki bıraktı. Oyun kalitesinin ülkelerine gelen yabancı futbolcular ile birlikte arttığını düşünen Çinli futbolseverler, eskiye nazaran stadyumları daha fazla doldurmaya başladı. Oluşan bu güzel tablo, Çin kulüplerinin ekonomik olarak zor durumlara düşmesini ilk senelerde önlemeyi başardı fakat uzun süreli olmadı. Çin futbolunun ekonomisini sarsan en önemli konular ise kulüplerin ödedikleri bonservis bedelleri ve oyunculara verilen maaşlar oldu. Futbolcuları Çin’e gelmeye ikna etmek isteyen kulüpler, hem oyuncuların kulüplerine hem de oyunculara ödeyecekleri paraların bedellerini artırarak transferleri gerçekleştirebildi. Shangai Shenhua’ya imza atan Brezilyalı yıldız futbolcu Oscar, kulübünden yıllık 22 milyon euro kazanırken takım arkadaşı Hulk ise yıllık 15 milyon euroyu banka hesabına geçirdi. Bu isimlere eklenen onlarca yıldız futbolcunun yanı sıra milli futbolcu Burak Yılmaz da Beijing Goujan’dan senelik sekiz milyon 420 bin euro maaş aldı.

Çin Futbol Federasyonu, transferlerin önüne geçmek istedi

Çin Futbol Federasyonu (CFA), kulüplerin ödedikleri bonservis bedelleri ve oyunculara verilen maaşların astronomik bir seviyeye ulaşması sonrası önlemler almaya karar verdi. Kulüplerin büyük işletmelerin nakit enjeksiyonlarına bağlılığını durdurmak ve daha profesyonel olmaya zorlamak isteyen CFA, 20 Haziran 2017’de transfer harcamalarını azaltmak amacıyla yeni bir vergi sistemini hayata geçirdi. Yeni vergi sistemine göre yabancı futbolcu için 45 milyon yuan (yaklaşık 5 milyon 550 bin euro), yerli oyuncu için ise 20 milyon yuandan fazla bonservis bedeli ödeyen her kulüp; aynı miktarı Çin Futbol Federasyonu genç oyuncu yetiştirme fonuna aktarmak zorunda kalacaktı. Çin Futbol Federasyonu, aldığı önlemler ile birlikte kulüplerin transfer çılgınlığının eskisine göre biraz önüne geçti fakat tam olarak istediği sonucu elde edemedi. Çin Süper Ligi’ndeki ekipler, Paulinho, Talisca, Marouane Fellaini, Anthony Modeste, Marek Hamsik, Stephan El Shaarawy ve Marko Arnautovic‘in de aralarında bulunduğu yıldız futbolculara paralar saçmaya devam etti.

Yabancı kuralı değişti

Çin Futbol Federasyonu Başkanı Çın Şüiyen, 2019 Aralık ayında yapmış olduğu bir konuşmasında, “Kulüplerimiz çok fazla para harcadı ve bizim profesyonel futbolumuz sürdürülebilir bir şekilde yol almadı” diyerek ülkedeki kulüplere sitem etti ve zamanında harekete geçilmezse Çin futbolunun iflasın eşiğine geleceği konusunda uyarılarda bulundu. Öte yandan bu açıklama ile birlikte CFA, yapmış olduğu hamlelere kulüplerin riayet etmemesi sonrası yeni ve sert kurallar getirmek zorunda kaldı. Federasyon, 2020-2021 sezonu öncesi Çin Süper Ligi’nde bulunan kulüpleri kadro planlamalarında değişikliğe gitmek durumunda bırakacak yabancı futbolcu kuralını yürürlüğe soktu. Federasyonun belirlediği yeni kurala göre her kulüp 2020 yılının başından itibaren oyuncu listesine 31 futbolcu yazabilecekti. Bu futbolculardan 26 tanesi Çinli, beş tanesi yabancı olabilecekti. Kadroya yazılan beş yabancı futbolcudan dördü sahaya ilk 11’de çıkabilecekti.

Yıldız futbolcular, ülkeyi terk etti

Yıldan yıla koyduğu kuralların sertliğini artırmaya başlayan Çin Futbol Federasyonu, ülke futbolunun kaderini değiştirebilecek bir kural değişikliğini daha kamuoyu ile paylaştı. Kulüpler ile yapılan toplantı sonrası açıklanan kurala göre 2020 yılı başından itibaren Çin’e gelecek yabancı futbolcuların maaşlarını üç milyon euro ile sınırlandırdı. Sadece yabancı futbolcuları kapsamayan bu kural değişikliği Çinli futbolcuların maaşlarının da büyük ölçüde azalmasına neden oldu. Federasyonun açıklaması sonrası Çinli oyuncular en fazla 1,3 milyon euro ve 21 yaşın altındaki altyapı oyuncuları ise en fazla 38 bin euro kazanabilecekti. Belirtilen rakamların üzerinde futbolculara maaş ödeyemeyecek olan kulüpler, transfer harcamalarına gelen limitler ile de sarsıldı. Federasyon tarafından yerel kulüplerin harcamaları 1,1 milyar yuan (yaklaşık 160 milyon dolar) ile sınırlandırıldı ve buna ek olarak kulüplerin maaş harcamalarının toplam giderin yüzde 60’ını da geçmeyeceği duyuruldu. Koyulan bu yeni kurallar ve kulüplerin futbol dışı ticari ilişkilerinin yasaklanması Hulk, Rondon, El Sharaawy ve Alex Teixeira başta olmak üzere birçok yıldız futbolcunun Çin’den ayrılmasına sebep oldu.

Koronavirüs salgını, kulüpleri kötü etkiledi

Kulüplerin yaşadığı ekonomik sıkıntıları önlemek için 2020 yılına yeni kural değişiklikleri ile giren Çin Süper Ligi, koronavirüs salgını ile daha önce eşi benzeri görülmemiş biçimde sarsıldı. Çin Halk Cumhuriyeti’nin Hubei eyaletine bağlı Vuhan şehrinde ortaya çıkan koronavirüs salgını, doğal olarak ilk önce Çin’i ve kulüplerini vurdu. 2015 yılında yaptığı yatırımla gündeme gelen Jiangsu Suning ise koronavirüs salgınından en çok etkilenen kulüp oldu. Salgın yüzünden ertelenen liglerin yanı sıra oynanan az sayıda maçın da seyircisiz olması Çin kulüplerinin ve özellikle Jiangsu Suning’in ekonomik olarak çıkmaza girmesine sebebiyet verdi. 2019 yılında ortalama 27 binin üzerinde seyirciye sahip olan Jiangsu Suning, önce tribün gelirlerini ardından da milyarder yatırımcısını kaybetti.

Son şampiyon faaliyetlerini durdurdu

Salgının gölgesi altında oynanan Çin Süper Ligi’ni tarihinde ilk kez kazanma başarısı gösteren Jiangsu Suning, yakaladığı bu başarıyı paraya dönüştüremedi. 2015 yılından bu yana İtalya temsilcisi Inter’in de sahibi olan Çin’in en büyük şirketlerinden Suning Grup, asıl işleri olan perakende sektörü dışında riskli yatırımlarının faaliyetlerine son verildiğini açıkladı. Bu açıklama ile birlikte Jiangsu kulübü, büyüyen ekonomik krizin altında yapayalnız kaldı. Koronavirüs salgınından sonra çıkış yolu bulmakta daha da zorlanan son Çin Süper Ligi şampiyonu Jiangsu, yapmış olduğu resmi açıklama ile futbol faaliyetlerinin durdurulduğunu kamuoyuna duyurdu:

‘’Kulübümüze büyük kupalar kazandıran futbolcuları ve bizi destekleyen taraftarlarımızı yüzüstü bırakmak istememize rağmen tüm futbol faaliyetlerini durdurduğumuzu duyurmak zorundayız’’.

Konu ile ilgili bir açıklama da Suning Grup’un kurucusu Zhang Jindong’dan geldi: ‘’Kulübün, yaklaşık 67 milyon sterlinlik bir borcu vardı. Bu borcu ödeyecek ve kulübü satın alacak bir yatırımcı aradık ama bulamadık.’’

Çin Futbol Federasyonu ise Jiangsu’nun faaliyetlerini durdurmasının çok üzücü olduğunu ve kulübün tek çıkış yolunun yeni bir yatırımcı bulması olduğunun altını çizdi.

16 kulüp iflas etti

Jiangsu, Çin’de futbol faaliyetlerini durduran tek kulüp değil. 2006 yılında kurulan Tianjin Tianha Kulübü de koronavirüs salgının etkileri ile başa çıkamadı ve 12 Mayıs 2020 tarihinde iflasını ilan etti. Çin futbolu için büyük öneme sahip bu iki kulüp ile birlikte 2020 yılından günümüze kadar toplamda 16 spor kulübü resmen battığını açıkladı. Çin kulüpleri yaşadığı ekonomik krizleri sadece yerel liglerde değil aynı zamanda da Asya kıtasındaki tüm ülkelere de yakından hissettirdi. 2 Şubat 2021 tarihinde Çin’in Shandong Luneng kulübü, Asya Futbol Konfederasyonu’nun (AFC) kulüplere getirdiği mali kurallara uymadığı ve geçmiş dönemdeki çalışanlarına borcu olduğu gerekçesiyle Asya Şampiyonlar Ligi’nden ihraç edildi.

Çin futbolunun geleceği gençlerin elinde

Kulüplerin batması ve yıldız futbolcuların artık Çin’i eskisi kadar tercih edemeyecek olması Çin haber ajansı Xinhua’nın bakış açısına göre gelecek adına olumlu sonuçlar doğurabilir. Transfer piyasasına saygı gösterme, genç futbolcuların gelişimine önem verme ve uzun vadeli çalışma planlarına verilecek özenin artacağını düşünen Xinhua haber ajansı, Çin hükümetinin de bu konu üzerinde çalışmalar yapması gerektiğini vurguladı. Çinli futbolseverler ise hükümetin binlerce okula yayılan büyük ölçekli gençlik hareketini başlatacağına ve yetiştirilen genç futbolcu adaylarının kısa süre içerisinde Çin futbolunu ayağa kaldıracağına inanıyor. Öte yandan futbolseverler, Çin’de düzenlenmesi muhtemel FIFA Dünya Kupası organizasyonunun da ülke futbolu için oldukça önemli olduğunun altını çiziyor. (Medyascope  - Kubilayhan Kavrazlı)

Kaynak: https://medyascope.tv/2021/03/03/bir-devrin-sonu-cin-futbolu-batiyor/