1 Ocak 1990

Damda Deve Aranır mı?

     Tasavvuf'un "fakrı" yaşayan sultanı ibrahim Edhem,tahtında otururken,bir gece sarayın damında iri dev adımlarla dolaşır gibi gürültüler,sallantılar,takırtılar duydu.
     Padişahın damında gezmek kimin haddine!İbrahim Edhem'de şaşırdı."Bu gezenler insan olamaz,peri gezindi herhalde" diye düşündü.Ama merektaydı.
     Derken hiç görülmemiş çehrede adamlar,karşısında belirdiler.
     -Kaybımız var sultanım,onu ararız,dediler.
     -Neyinizi kaybettiniz ey güzel kişiler?
     -Develerimizi yitirdik,onu ararız...
     -İyi ama,damda deve arandığını kim görmüş?
     Hiç görülmemiş çehrede adamlar,işte o zaman taşı gediğine koydular:
     -Peki öyleyse sultanım...tahtı üzerinde oturup saltanat sürerken Allah'ı arayan adamın,Allah'ı bulduğunu kim görmüştür?
     (Mevlana,Mesnevi)
     Bu sözden sonra,İbrahim Edhem'ı tahtı üzerinde gören olmadı.
Belki Kafdağı'na gitmiştir,belki alelade br su kenarına,hiçbir şeye ihtiyat duymayan "fakr'ın son derecesini yaşamıştır.Ancak kendi gözünden ve halkın gözünden ırak olduktan sonra Zümrüdüanka misali,,alemde meşhur olmuştur.
     İbrahim Edhem,tasavvufta,Allah için yapılan,Ona kavuşmak için katlanılan büyük feragatin timsalidir.Fakir iken fakrı,dervişliği yaşamak belki kolaydır: Ağzını harama sürmemişsin,büyük lezzet,süslü elbise,kuş sütü eksik sofralar,birbirinden güzel cariyeler,bir emrinle ihya olan,öbür fermanınla başı kesilen binlerce insan görmemişsin...bir de ahlkın,itikadın imanın var:
     -Az yemiş,az konuşmuş,malda mülkte hırslı olmamış,iradeni namazla,oruçlaçalışma ile güçlendirmişsin...Bu da zor ama,sultan iken yokluğu,yoksulluğu seçmekten çok kolay.
     Tasavvufta bu büyük tecrübeyi,bu büyük feragati yapan hükümdar ibrahim Ethem'dir.Allah yolunda varını yok etmenin son ölçüde kamil insanıdır.tasavvufta erişilmez, "ideal" tip'tir."Ders"tir ve ibrettir.
     Bundan ötürü,bütün mutasavvıflar gibi ve yunus gibi Mevlana da Onu çok sever.Mesnevi'de birçok kıssalar,birçok hikmetler İbrahim Edhem üzerine kurulmuştur.
     İnsan böyle bir timsale baktıkça düşünür.
     Acaba can vermek,mal vermekten kolay mıdır?Gönlü ve iradesi ile saltanat terketmek o kadar müşkül müdür?Bu olmayacak bir şey midir ki,İbrahim Edhem,esasen bir feragat yolu terk felsefesi,malı mülkü hiçe saymak düşüncesi olan tasavvuf'un tarihinde,destanında,efsanelerinde bile tektir?
     Neden hakikaten,"damda deve arar gibi" biz böyle Allah yolunda,iman yolunda,vatan yolunda taç ve tahtından,mal ve mülkünden saltanat ve nüfuzundan feragat etmiş İbrahim Edhemleri ararız? çevremizi kurcalayarak,devrimizi silkeleyerek,tarihi kulaçlayarak ararız da yine İbrahim Edhem'lere pek rastlayamayız.
     Aksine,saltanatı,malı mülkü,kudreti ele geçirmek için çılgınlıklar yapanın,kan dökenin,hileye,dalkavukluğa,namussuzluğa bile başvuranın haddi hesabı yoktur.
     Buna karşılık,tatlı canını vermek o kadar kolay mı ki...Can maldan daha az mı değerli ki...hayrettir canına kıyanlar,intihar edenler,ölmek isteyenler yığın yığın görülmüştür.
     Ayrıca din yolunda,vatan yolunda tasavvuf "tarik"inde şehitler,milyonlarcadır.Aşk uğruna ölenler az değildir.Daha basit daha adi şeyler için,hatta para için ölümü göze alanlar çoktur.

(19.11.2000 Son yazısı,Türkiye Gazetesi)

Bu yazı 2,448 defa okundu.